Inicjatorami utworzenia Związku Sybiraków w Elblągu byli Maria Miller, Maria Sadłowska i Władysław Sołecki. Pierwsze spotkanie zainteresowanych odbyło się 11 marca 1989 roku w mieszkaniu Marii Miller. Na spotkanie przyszło 7 osób; Maria Sadłowska, Piotr Perwenis, Tekla Chrabąszcz, Władysław Hryniewicz, Franciszka Banach, Bolesław Kołtun, Franciszek Maszkowski, które wraz z inicjatorami utworzyły grupę założycielską. Po zapoznaniu się ze statutem postanowiono zwrócić się do władz kościelnych z prośbą o ogłoszenie w parafiach wiadomości, że w mieście organizuje się Związek Sybiraków i gdzie powinni zgłaszać się zainteresowani. Dzięki bezinteresownej pomocy księdza prałata Mieczysława Józefczyka, proboszcza największej parafii w Elblągu, otrzymano pomieszczenie przy kościele pod wezwaniem Bożego Ciała. Na zebranie informacyjno-organizacyjne przyszło ponad 100 osób. Przyszli również ksiądz Józefczyk i Antoni Komorowski - przedstawiciel Zarządu Głównego.
31 marca 1989 roku Zarząd Główny podjął uchwałę w sprawie powołania w Elblągu oddziału Związku Sybiraków oraz nadał członkostwo Związku 35 osobom, zobowiązując je jednocześnie do zorganizowania zebrania założycielskiego.
I Walne Zgromadzenie odbyło się 30 maja 1989 roku w kościele Bożego Ciała. 122 delegatów upoważnionych do głosowania wybrało zarząd i Komisję Rewizyjną Oddziału. Na prezesa zarządu został wybrany Wacław Łuksza. Siedziba zarządu mieściła się w lokalu przy kościele Bożego Ciała. Liczba członków Oddziału wynosiła 124 osoby, funkcjonowały 2 koła terenowe.
II Walne Zgromadzenie odbyło się 10 lutego 1990 roku, w 50. rocznicę pierwszej deportacji. Zebranie miało nietypowy przebieg - poprzedzała je msza św. i dzielenie się opłatkiem. Po części religijnej odbyło się zebranie i wybory nowego zarządu. Na prezesa ponownie wybrano Wacława Łukszę. Uchwalono regulamin pracy zarządu. W czasie kadencji Wacław Łuksza, z przyczyn osobistych, zrezygnował z funkcji. Na prezesa zarządu został wybrany Teodor Mongiałło. Liczba członków w Oddziale wynosiła 273 osoby w trzech kołach terenowych.
Maria Miller rozpoczęła systematyczne prowadzenie Kroniki Oddziału.
III Walne Zgromadzenie Delegatów odbyło się 21 listopada 1992 roku. Wybrano zarząd, Komisję Rewizyjną i Sąd Koleżeński. Na prezesa zarządu został ponownie wybrany Teodor Mongiałło.
W tym czasie funkcjonowało 10 kół terenowych -2 koła w Elblągu, oraz w Braniewie, Kwidzynie, Malborku, Nowym Dworze Gd., Ornecie, Pasłęku, Sztumie i Tolkmicku. Liczba członków w Oddziale wynosiła 964 osoby.
Pierwszym „znakiem pamięci" jaki powstał na Ziemi Elbląskiej był Krzyż Katyński na cmentarzu w Elblągu. U podnóża Krzyża znajduje się tablica pamiątkowa i urny z ziemią z Katynia, Miednoje i Charkowa. Uroczystego poświęcenia pomnika dokonał 17 września 1989 roku ksiądz biskup Edmund Piszcz. Pomnik ufundowali NSZZ „Solidarność" Regionu Elbląskiego i Komitet Obywatelski. Urna z ziemią z Katynia została również umieszczona w oszklonej gablocie w katedrze pod wezwaniem św. Mikołaja w Elblągu. Fundatorem gabloty jest NSZZ "Solidarność" Zakładów Mięsnych. Uroczystość odsłonięcia i poświęcenia odbyła się II listopada 1989 roku. Aktu poświęcenia dokonał ksiądz infułat Mieczysław Józefczyk.
14 kwietnia 1991 roku w katedrze pod wezwaniem św. Mikołaja odbyła się uroczystość poświęcenia sztandaru Oddziału. Sztandar poświęcił ksiądz infułat Mieczysław Józefczyk. Sztandar ufundowali sybiracy.
W pracach organizacyjnych związanych z zakupem sztandaru i uroczystością nie szczędzili sił państwo Kunc, Hawryłkiewicz, Łuksza i Sołecki.
11 listopada 1994 roku w katedrze Św. Mikołaja w Elblągu odbyły się uroczystości patriotyczno-religijne związane z poświęceniem tablicy pamiątkowej ofiar represji sowieckich i rosyjskich. Tablica ta jest testamentem żyjących Sybiraków ku pamięci i przestrodze przyszłym pokoleniom. Tablicę ufundowali ABB Zamech, Elbrewery Ltd., Zakłady Mięsne oraz sybiracy i społeczeństwo Ziemi Elbląskiej.
10 września 1994 roku w kościele pod wezwaniem św. Katarzyny w Braniewie odbyły się uroczystości odsłonięcia i poświęcenia tablicy pamiątkowej ofiar represji sowieckich oraz pomnika wzniesionego na miejscowym cmentarzu w hołdzie zmarłym na zesłaniu rodakom. Aktu poświęcenia dokonał ksiądz prałat Tadeusz Brandys.
3 maja 1995 roku w katedrze pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Kwidzynie odsłonięte i poświęcono tablicę pamiątkową martyrologii cierpień i śmierci Polaków na nieludzkiej ziemi. Tablicę ufundowaną z inicjatywy Eugeniusza Lityńskiego przez Radę Miasta, Sybiraków i miejscowe społeczeństwo poświęcił ksiądz kanonik Wojciech Kruk.
10 maja 1998 roku odbyły się w Braniewie uroczystości związane z odsłonięciem i poświęceniem obelisku wzniesionego w hołdzie tym, którzy na zawsze pozostali w obcej ziemi. Aktu poświęcenia dokonał arcybiskup ksiądz Edmund Piszcz w asyście burmistrza miasta i senatora Tadeusza Kopacza. Skwer, na którym znajduje się obelisk otrzymał nazwę „Sybiraków".
9 maja 1999 roku podczas X Pielgrzymki sybiraków na Jasną Górę aktu poświęcenia sztandaru koła Elblągu dokonał ksiądz biskup Syberii Jerzy Mazur z Irkucka.
W 1999 roku poświęcono „Różaniec sybiraków" składający się z paciorków - wagoników z nazwami miejsc zesłania. Różaniec został umieszczony przy tablicy pamiątkowej w kościele Św. Katarzyny w Braniewie.
13 lutego 1999 roku w kościele pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Ornecie w 60. rocznicę pierwszy deportacji została odsłonięta i poświęcona tablica upamiętniająca męczeństwo Polaków na Wschodzie Aktu poświęcenia w asyście księdza dziekana Tadeusza Alickiego dokonał metropolita diecezji Warmińskiej arcybiskup ksiądz Edmund Piszcz.
W czasie trzeciej kadencji zarządu nadal prowadzona jest Kronika Oddziału. Zapisów w Kronice dokonują Teodor Mongiałło i Marta Salabura.
Zarząd Oddziału współpracuje z lokalną telewizją, radiem i prasą, która informuje społeczeństwo wszystkich sybirackich uroczystościach, przybliżaj mało mu znaną tematykę. Wszystkie uroczystość spotkania Sybiraków utrwalone są na kasetach wideo i magnetofonowych.
Komisja Socjalna, której przewodniczącą jest Wanda Doroszkiewicz zajmuje się rozdziałem darów głównie odzieży, lekarstw i sprzętu rehabilitacyjnego, w sporadycznych przypadkach udziela pomocy finansowej. Przedstawiciele komisji socjalnej uczestniczą w pracach Wojewódzkiego Ośrodka Pomocy Społecznej przy komisyjnym przyznawaniu pomocy z funduszu kombatanckiego. Nawiązano kontakty ze służbą zdrowia w celu wypracowania lepszej i skuteczniejszej pomocy lekarskiej dla członków Związku.
Za bezinteresowną pracę na rzecz Związku Sybiraków 123 osoby zostały odznaczone Odznaką Honorową Sybiraka, w tym 14 osób wspierających działalność Oddziału - kapelan ksiądz Mieczysław Józefczyk, kapelan Koła w Kwidzynie, ksiądz kanonik Wojciech Kruk, ksiądz prałat Tadeusz Brandys i wspomagający Związek Adolf Szutkiewicz mieszkający w Szwecji. Odznaką zbiorową wyróżniono ABB Zamech, Zakłady Mięsne w Elblągu i 16 Dywizję Zmechanizowaną WP im. Kazimierza Jagiellończyka.
 Skocz do góry