19 stycznia 1989 roku z inicjatywy Olgi Suszki, Haliny Mierzejewskiej, Anny Bocian, Marii Ząbek, Anny Makowskiej-Cieleń, Heleny Siwko, Rozalii Aleksandrowicz, Ireny Raksy, Jana Latosińskiego, Jana Minorowicza, Juliana Leśkiewicza, Henryka Jarmołowicza, Zdzisława Czubakowskiego, Bolesława Małeckiego i Kazimierza Tumiłowicza w sali ZWCH „Stilon" odbyło się pierwsze spotkanie Sybiraków - mieszkańców województwa gorzowskiego. W podniosłej atmosferze, po okolicznościowych przemówieniach, spośród uczestników spotkania wyłoniono grupę założycielską. Przewodnictwo 15 osobowej grupy objął Jan Minorowicz. Działania informacyjne i organizacyjne grupy założycielskiej w krótkim czasie przygotowały grunt do założenia oddziału wojewódzkiego.
31 marca 1989 roku Zarząd Główny podjął dwie uchwały - w sprawie powołania oddziału wojewódzkiego w Gorzowie Wielkopolskim i w sprawie nadania członkostwa 21 osobom powierzając im organizację zebrania.
11 czerwca 1989 roku z udziałem ponad 800 osób i przedstawicieli Zarządu Głównego Związku Sybiraków odbyło się Walne Zebranie, w czasie którego wybrano zarząd Oddziału. Na prezesa zarządu powołano Jana Minorowicza.
I Walne Zgromadzenie odbyło się 25 listopada 1989 roku. Wybrano zarząd Oddziału i Komisję Rewizyjną. Na prezesa zarządu wybrano Józefa Kłobuszyńskiego. Do czasu I Walnego Zgromadzenia powstało 25 kół terenowych, a łączna liczba członków wynosiła 1800 osób. Lokalu na siedzibę zarządu użyczyły władze miasta.
Pierwszym ważnym zadaniem jakie stanęło przed zarządem była organizacja pomocy osobom znajdującym się w trudnych warunkach materialnych i uświadomienie współmieszkańcom faktu istnienia sybiraków oraz ogromu cierpień, jakich doznali. Zarząd podjął uchwałę w sprawie budowy pomnika na cmentarzu, ufundowania tablicy pamiątkowej i sztandaru.
II Walne Zgromadzenie Oddziału odbyło się 7 listopada 1992 roku. Prezesem nowo wybranego zarządu został ponownie Józef Kłobuszyński. Jak wynikało ze sprawozdania w okresie I kadencji liczba członków wzrosła do 2436 osób. Maria Ząbek rozpoczęła prowadzenie Kroniki Oddziału, bogato ilustrowanej fotografiami z uroczystości i spotkań, wykonywanymi przez Józefa Kitę. Później do „kronikarzy" dołączyli Anna Makowska-Cieleń i Zofia Kotula.
III Walne Zgromadzenie Oddziału odbyło się 29 listopada 1996 r. Po części sprawozdawczej przeprowadzono wybory do zarządu, Komisji Rewizyjnej i Sądu Koleżeńskiego. Na prezesa zarządu ponownie wybrano Józefa Kłobuszyńskiego. Podczas obrad Zgromadzenia przedstawiciel wojewody gorzowskiego udekorował odznaczeniami państwowymi - Brązowym Krzyżem Zasługi trzy osoby i jedną - Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Pierwszym „znakiem pamięci" Sybiraków jaki pojawił się na Ziemi Lubuskiej były tablice pamiątkowe w kościołach parafialnych poświęcone pamięci rodaków zmarłych na zesłaniu, w więzieniach i łagrach NKWD.
W 1990 roku członkowie 15 kół terenowych i Zarząd Oddziału ufundowali tablice pamiątkowe. Uroczyste poświęcenia tablic odbywały się w dniach ważnych dla sybirackiej społeczności - rocznic kolejnych wywózek lub świąt narodowych.
10 lutego 1990 roku w 50. rocznicę zesłania w katedrze w Gorzowie Wielkopolskim ksiądz biskup Józef Michalik poświęcił tablicę upamiętniającą te tragiczne wydarzenia.
W maju 1991 roku w gorzowskiej katedrze, podczas uroczystej mszy świętej został poświęcony pierwszy sztandar, sztandar Oddziału, odtąd obecny na wszystkich uroczystościach.
l listopada 1991 roku w głównej alei Cmentarza Komunalnego w Gorzowie Wielkopolskim wmurowany został przez księdza biskupa pomocniczego Edwarda Dajczaka akt erekcyjny z ziemią katyńską pod Pomnik Ofiar Stalinizmu.
25 kwietnia 1993 roku na Cmentarzu Komunalnym w Gorzowie Wlkp., podczas patriotyczno-religijnej uroczystości odbyło się odsłonięcie i poświęcenie Pomnika Ofiar Stalinizmu. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz miasta, stowarzyszeń kombatanckich, duchowieństwo i Sybiracy. Poświęcenie Pomnika zainaugurowało w Gorzowie obchody Roku Sybiraka.
Koło w Lipianach ufundowało z dobrowolnych składek członków pomnik i sztandar. Uroczystości poświęcenia obu symboli odbyły się w kwietniu 1994 roku. 11 listopada 1994 roku Koło w Choszcznie poświęciło sztandar ufundowany przez członków Związku, burmistrza Choszczna, miejscowe zakłady pracy i osoby indywidualne. Uroczystość poprzedziła msza św. w kościele pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, uczestniczyli w niej przedstawiciele miejscowych władz, poczty sztandarowe organizacji kombatanckich i młodzieży szkolnej, delegacje organizacji społecznych, oddział reprezentacyjny Wojska Polskiego oraz licznie przybyli do świątyni mieszkańcy miasta.
17 września 1994 roku, w Dniu Sybiraka w Kostrzynie nad Odrą na Cmentarzu Komunalnym odbyła się podniosła uroczystość odsłonięcia i poświęcenia Pomnika Ofiar Stalinowskiego Terroru. Na pomniku w kształcie krzyża, wykonanym z czarnego marmuru znajduje się napis „Dopiero w światłości krzyża można przyjąć ciemność cierpienia". W niszę pomnika został wmurowany akt erekcyjny i urna z ziemią z grobów w Katyniu. W uroczystości odsłonięcia uczestniczyli przedstawiciele Rady Miasta, harcerze, sybiracy, mieszkańcy miasta oraz poczty sztandarowe sybiraków, stowarzyszeń kombatanckich, miejscowych szkół i kompania honorowa Wojska Polskiego.
Od 30 kwietnia do 15 maja 1995 roku w Centrum Promocji ZWCH „Stilon" czynna była wystawa „Zesłani na Sybir", gdzie pokazano również obrazy pędzla Bogdany Winnickiej. Przy okazji wystawy odbyła się promocja książki „Przeżyliśmy" będącej plonem konkursu „Dzieje rodzin sybirackich w XX wieku".
Poświęcenie sztandaru Koła w Dębnie odbyło się podczas uroczystości 3 maja 1996 roku.
Kilka uroczystości związanych z poświęceniem sybirackich symboli odbyło się w roku 1997.15 czerwca w Choszcznie uroczyste poświęcenie Pomnika „ Ofiarom Stalinizmu". Główną uroczystość poprzedziła msza święta odprawiona w intencji zmarłych w wyniku prześladowań i z rąk oprawców sowieckich oraz żyjących jeszcze Sybiraków i żołnierzy Armii Krajowej. Na uroczystość odsłonięcia przybyli zaproszeni przez władze miasta burmistrzowie z Holandii, Belgii i Niemiec, mieszkańcy Choszczna i okolicznych miejscowości, młodzież szkolna, kompania honorowa Wojska Polskiego, poczty sztandarowe Związku Żołnierzy Armii Krajowej, delegacje zakładów pracy. Pomnik został wzniesiony na miejskim placu, w otoczeniu zabytkowych budowli.
Podobny przebieg miały uroczystości w Strzelcach Krajeńskich, gdzie poświęcono sztandar i pomnik oraz w Słubicach, gdzie wzniesiono wspólnie z innymi organizacjami kombatanckimi pomnik Ofiar Stalinizmu. Ponadto Koło w Słubicach było organizatorem uroczystości - poświęcenia memorialnej tablicy. We wrześniu 1997 roku odbyły się dwie uroczystości. W Pełczycach - poświęcenie sztandaru i w Lipianach, gdzie przy ołtarzu kościoła parafialnego została umieszczona tablica z inskrypcją „Zesłani na Sybir 1946", a na cmentarzu wybudowano „Ołtarz Golgoty", obok istniejącego już tam pomnika. Koło w Trzcielu obchodziło uroczyście poświęcenie tablicy pamiątkowej ufundowanej przez członków Koła. Na osiedlu „Manhattan" w Gorzowie Wlkp. jedna z nowych ulic otrzymała nazwę „Sybiraków".
Komisja Socjalna w trudnych latach transformacji ustrojowej starała się zorganizować pomoc socjalną dla najbardziej potrzebujących członków Związku.
Z własnych, skromnych środków, uzyskanych we współpracy w akcji „SOS" Jacka Kuronia, czy wreszcie z Wydziału Opieki Społecznej udzielono łącznie 717 zapomóg na kwotę 141 049 złotych. Na pomoc sybirakom, których dotknęła w 1997 roku wielka powódź zebrano 6500 złotych. 1300 złotych zebrano wśród członków na pomoc dla mieszkańców Kosowa. Dla dzieci polskich z Białorusi zakupiono za kwotę 1260 złotych odzież i bieliznę. Ponadto podczas pobytu na Litwie i Białorusi tamtejszym środowiskom polskim przekazano wydawnictwa wartości 4000 złotych, a Polakom z Ukrainy również publikacje i wydawnictwa do nauki języka polskiego na sumę 6000 złotych.
W grudniu 1999 roku Komisja Socjalna powołała do życia „Fundusz Pomocy Dzieciom Polskim na Wschodzie", na którego konto sybiracy dokonują dobrowolnych wpłat. Do połowy 2000 roku wpłynęło na konto 25.000 złotych.
Niezapomnianym przeżyciem było spotkanie z Ojcem Świętym w dniu 2 czerwca 1997 roku w Gorzowie, gdzie dla Sybiraków wyznaczony był osobny sektor, a specjalna delegacja wręczyła papieżowi dar od Sybiraków.
Komisja Historyczna Oddziału od początku istnienia zajęła się gromadzeniem materiałów dokumentujących historię zesłań i zesłańców oraz jej upowszechnianiem, głównie wśród młodzieży szkolnej. Pod jej patronatem wydano dwie książki - „Przeżyliśmy" i „Zesłani na Sybir".
Wystawa z 1995 roku pod nazwą „Zesłani na Sybir" została rozbudowana i wzbogacona ciekawymi eksponatami. Obecnie składała się ze 100 plansz, na których prezentowane są fotografie, dokumenty i pamiętniki z okresu zesłania. Wystawie towarzyszy mapa ZSRR, na której zaznaczono miejsca zsyłek sybiraków członków Oddziału Gorzowskiego. Mapę opracował Bolesław Małecki. Wystawa była już prezentowana w kilku miastach województwa oraz na Litwie, Białorusi i na Ukrainie.
Za wybitną działalność na rzecz Związku Sybiraków i regionu, 274 osoby odznaczono Odznaką Honorową Sybiraka, 20 osób otrzymało odznakę Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, 16 osób zostało odznaczonych odznaczeniami państwowymi - 4 osoby otrzymały Złote Krzyże Zasługi, 3 - Srebrne Krzyże Zasługi, 8 - Brązowe Krzyże Zasługi. Order Odrodzenia Polski otrzymała 102-letnia Katarzyna Jasłok (pośmiertnie). 97 osób, byłych żołnierzy zostało awansowanych na wyższe stopnie.

            Skocz do góry