Kiedy na krótko przed Świętami Bożego Narodzenia 1988 roku ukazała się kilkuwierszowa wzmianka w prasie o powołaniu w Warszawie Związku Sybiraków, w województwie katowickim do l marca 1989 roku deklaracje przystąpienia do Związku złożyło 136 osób. Kilka dni później, dzięki przychylności księdza proboszcza Kazimierza Fyrli, na plebanii kościoła pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Katowicach spotkało się 20 osób powołując Komitet Założycielski. Byli to: Zdzisław Adamowicz, Jan Bogucki, Adam Czernik, Tadeusz Dębiński, Zofia Dobrzęcka, Elżbieta Dziedzic, Edward Kasprzak, Halina Machalska, Antoni Morawski, Franciszek Morawski, Władysław Orłowski, Władysław Pogorzelski, Zofia Pogorzelska, Józef Powichrowski, Zdzisław Puskarczyk, Danuta Sedlak, Tadeusz Słychań, Bogdan Skorupka, Danuta Maria Stefaniak i Teresa Żmudka.
Za pierwszoplanowe zadania, jakie stanęły przed grupą założycielską uznano
-  udzielanie wszechstronnej informacji osobom zainteresowanym o    warunkach przystąpienia do Związku Sybiraków,
- przekazywanie informacji w teren o miejscu i czasie   dyżurów grupy    założycielskiej.
Zainteresowanie Związkiem było bardzo duże, co znalazło oddźwięk w piśmie Zarządu Głównego z dnia 12 maja 1989 roku, w którym czytamy, że: „Sądząc z naszych kontaktów jest bardzo dużo ludzi chcących się zapisać do Związku Sybiraków w Katowickiem". Istotnie, odczuwano ów podniosły nastrój zainteresowania, powagi i odpowiedzialności, że oto przychodzi czas zwarcia szeregów, poszukiwań współtowarzyszy niedoli sprzed pół wieku. W imię potrzeby podzielenia się przeżyciami z przeszłości, zrzucenia z siebie „tamtego" ciężaru stawali, niczym żołnierze w ordynku, choć przyprószeni siwizną, złamani fizycznie i psychicznie czekali na słowo tak, bo nie wierzyli jeszcze, że powstaje Związek Sybiraków. Prace przebiegały w imponującym tempie. Zarząd Główny 6 czerwca 1989 roku podjął uchwałę w sprawie nadania członkostwa 136 osobom.
I Walne Zgromadzenie odbyło się 2 września 1989 roku z udziałem 200 członków. W wyniku przeprowadzonych wyborów powołano zarząd Oddziału. Na prezesa zarządu został wybrany Antoni Morawski.
Przed zarządem stanęły nowe zadania. Do najważniejszych należało: powołanie kół terenowych, uzyskanie lokalu na siedzibę, rozwinięcie akcji pomocy materialnej i rzeczowej potrzebującym członkom.
Zaczęły powstawać nowe koła - w Bytomiu i Gliwicach. W Katowicach, w krótkim czasie deklaracje członkowskie złożyło ponad 300 osób. W połowie 1990 roku liczba zarejestrowanych członków wynosiła już 400. Koło w Gliwicach liczyło już w tym czasie 600 członków. Następne koła powstały w Tychach, Sosnowcu, Zabrzu, Tarnowskich Górach, Rybniku i Jastrzębiu Zdroju. Wkrótce powstały również w Dąbrowie Górniczej, Żorach, Jaworznie i Raciborzu. Stan osobowy Oddziału przekroczył 2500 osób.
II Walne Zgromadzenie Oddziału odbyło się 30 marca 1996 roku. W wyniku wyborów powołano 17-osobowy zarząd. Na prezesa został wybrany Józef Powichrowski. Powołano również komisje problemowe i organy statutowe.
„Sybir to piekło polityczne" - pisał Adam Mickiewicz. Pochłonęło ono miliony ofiar polskich, innych narodowości, wiary i proweniencji. Symbolem pamięci o tych, którzy nie wrócili do kraju może być znak, słowo, modlitwa. Także budowle, pomniki, tablice, krzyże.
23 września 1990 roku w kościele pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego odbyło się uroczyste poświecenie sztandaru Oddziału, symbolu jednoczącego Sybiraków mieszkających na obszarze województwa katowickiego. W uroczystości poświęcenia sztandaru uczestniczyli licznie zgromadzeni tego dnia Sybiracy, przedstawiciele władz politycznych i samorządowych, poczty sztandarowe organizacji kombatanckich, szkolnych, strażackich i harcerskich oraz kompania honorowa Wojska Polskiego, Policji i Jednostek Nadwiślańskich.
13 kwietnia 1994 roku w 54 rocznice drugiej masowej wywózki na Wschód w kościele Św. Wojciecha w Bytomiu odbyło się uroczyste poświęcenie sztandaru. Sztandar ufundowali członkowie Związku z dobrowolnych składek. W uroczystości poświęcenia sztandaru uczestniczyli prezydenci Bytomia i Piekar Śląskich.
17 września 1994 roku w Tychach, w kościele pod wezwaniem Św. Krzysztofa, podczas uroczystej mszy św. ksiądz Engelbert Ramola poświęcił pamiątkową tablicę ufundowaną przez członków Koła. W uroczystości poświęcenia uczestniczyli przedstawiciele tyskiej administracji samorządowej, członkowie Związku Sybiraków i przedstawiciele miejscowych organizacji społecznych.
27 września 1993 roku, w kościele przy ul. Pięknej w Katowicach z udziałem księdza biskupa Gerarda Bernackiego poświęcono obraz św. Rafała Kalinowskiego - patrona Sybiraków. Fundatorem obrazu jest zarząd Oddziału i Koło w Katowicach. Obraz jest darem Związku dla kościoła.
12 lutego 1995 roku w Dąbrowie Górniczej w kościele pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Anielskiej odbyło się poświęcenie sztandaru Koła ufundowanego przez członków przy wsparciu finansowym zarządu Oddziału.
24 września 1995 roku w Bazylice Małej pod wezwaniem św. Antoniego w Rybniku odbyła się uroczystość religijno-patriotyczna jednoczesnego poświęcenia tablicy pamiątkowej i sztandaru Koła. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz miejskich, organizacji społecznych i licznie tego dnia zgromadzeni sybiracy. Po uroczystościach kościelnych odbyło się spotkanie, w czasie którego uczennice Liceum ss. urszulanek wystąpiły z programem artystycznym zatytułowanym „Na nieludzkiej ziemi".
23 września 1995 roku odbyło się poświęcenie sztandaru i tablicy pamiątkowej wmurowanej w miejscowej katedrze. Tablicę i sztandar ufundowali członkowie Koła w Sosnowcu przy finansowym wsparciu prezydenta miasta. W uroczystości uczestniczyło ponad 500 osób.
14 września 1996 roku w Jastrzębiu Zdroju odbyło się poświęcenie sztandaru Koła i Symbolicznego Grobu Sybiraka.
18 kwietnia 1990 roku w Tychach została otwarta wystawa pod nazwą „Sybiracy". Gromadzeniem materiału na wystawę i jego opracowaniem zajmowali się Miłosława Maciąg, Irena Donajgrodzka i Zbigniew Blicharski. Wystawa cieszyła się dużym zainteresowaniem, zwłaszcza młodzieży szkolnej. Świadczą o tym wpisy do książki pamiątkowej, wyłożonej na wystawie. Oto niektóre z nich: „ Widzieć to - strach, przeżyć - to cud". „Dziękujemy za piękną lekcję historii, naszej polskiej, jedynej". „Bardzo ciekawa i ze wspaniałymi objaśnieniami, niektóre informacje wstrząsające i przerażające". Wystawa trwała do 19 maja, w tym czasie obejrzało ją 1800 zwiedzających osób.
8 września 1993 roku w Muzeum Archidiecezjalnym w Katowicach została otwarta wystawa pod nazwą „ Sybiracy 1939-1952". Na wystawie pokazano różnego rodzaju dokumenty, w postaci oryginałów lub kopii. Materiałów na wystawę dostarczyli sybiracy z kół w Katowicach, Raciborzu, Sosnowcu, Tychach i Zabrzu. W otwarciu wystawy uczestniczyli przedstawiciele władz wojewódzkich, miejskich, duchowieństwo oraz przedstawiciele zarządu Oddziału i kół terenowych i liczni mieszkańcy miasta. Wystawa obejmowała dwa główne okresy w dziejach współczesnego sybiractwa. Lata 1939-1946, masowe wysiedlenia, pobyt na zesłaniu, powroty do kraju, lata 1944-1958, aresztowania członków Armii Krajowej, wywózki na Wschód, pobyt w łagrach archipelagu GUŁag. Podobne wystawy odbyły się w Chorzowie, Świętochłowicach i Będzinie na tak zwanej „Syberce", w „Sanktuarium Golgoty Wschodu" w kościele pod wezwaniem Nawiedzenia Niepokalanej Marii Panny. Eksponaty wystawowe znajdują się w antyramach, dzięki czemu całość staje się bardziej czytelna dla zwiedzających. Wystawa ma charakter stały.
25 maja 1997 roku na „Syberce" odbyło się poświęcenie tablicy „Krzyża Katyńskiego z wizerunkiem Matki Boskiej Katyńskiej" z udziałem księdza biskupa Adama Śmigielskiego i księdza prałata Zdzisława Peszkowskiego.
W wielu kołach Oddziału odbywają się spotkania towarzyskie i opłatkowe, odczyty, prelekcje, wspólne wycieczki i pielgrzymki do krajowych sanktuariów.
Koło w Tychach wydaje własny „Biuletyn" ukazujący się trzy razy w roku, publikujący najistotniejsze dla członków informacje. Mimo trudności organizuje się spotkania z młodzieżą szkolną, współpracuje z drużynami harcerskimi.
Tu rozpoczął pracę edytorską nad „Księgami Sybiraków" Jerzy Miksiewicz nie zrażając się trudnościami, jakie napotkał przy realizacji cyklu. (Obecnie, po utworzeniu Oddziału Rejonowego „Księgi" wydawane są w Gliwicach.)
W trosce o zdrowie Sybiraków Zarząd w miarę możliwości stara się uzyskać jak najwięcej skierowań na leczenie sanatoryjne, ułatwia dostęp do lecznictwa szpitalnego, a dwie koleżanki lekarki - Maria Grajewska-Sidorowicz i Juliana Starke-Kronfeld udzielają porad lekarskich wszystkim, którzy tego potrzebują.
Skocz do góry