Inicjatorem powołania do życia Związku Sybiraków w Łodzi był Mieczysław Wutke. Z jego inicjatywy, 28 lutego 1989 roku na łamach Dziennika Łódzkiego ukazała się notatka informacyjna o organizowaniu się środowiska łódzkiego Sybiraków. W niedługim czasie powstała jedenastoosobowa grupa założycielska, której członkowie, nie szczędząc ani czasu ani sił, informowali zainteresowanych o celach i organizacji Związku. Byli to - Teresa Gutowska, Beata Sogrejew, Ludmiła Żylińska, Feliks Milan, Janusz Rusiniak, Adam Ochocki, Stefan Nastarowicz, Stanisław Jacoń, Janusz Skarżyński, Marek Budziarek i Mieczysław Wutke. Wobec dużego zainteresowania sprawą szybko zorganizowano pierwsze spotkanie. Odbyło się ono 11 marca 1989 roku w kościele Św. Antoniego, przy dużej pomocy księdza prałata Zdzisława Czosnykowskiego. Przy tej okazji okazało się, że w Łodzi mieszka około 1200 osób, które w latach 1939-1956 były represjonowane przez reżim komunistyczny, wywiezione na Syberię, więzione w łagrach i obozach, lub są to najbliżsi straconych w Kątyniu.
Na podstawie uchwały Zarządu Głównego z dnia 31 marca 1989 roku został powołany w Łodzi Oddział Wojewódzki. Członkowie grupy założycielskiej otrzymali członkostwo Związku i upoważnienie do zorganizowania zebrania założycielskiego.
7 kwietnia 1989 roku, w kościele pod wezwaniem Św. Maksymiliana Kolbe odbyło się drugie spotkanie Sybiraków, podczas którego wybrano Tymczasowy Zarząd Oddziału. Na prezesa zarządu został wybrany Feliks Milan. Lokalu na siedzibę Związku użyczyła parafia Św. Maksymiliana Kolbe. Wkrótce Zarząd powołał cztery sekcje: prawno-weryfikacyjną, organizacyjną, socjalną i historyczno-dokumentacyjną. Powstało pierwsze koło w Zgierzu, trzy koła miejskie w Łodzi i koło w Pabianicach. Zorganizowało się także koło środowiskowe, skupiające rodziny zaginionych lub zamordowanych w obozach Starobielska, Ostaszkowa i Kozielska. W tym okresie liczba członków zarejestrowanych w kołach Oddziału wynosiła 1127 osób. Członkiem honorowym został kapelan Oddziału, ksiądz Kazimierz Gawroński.
I Walne Zgromadzenie Delegatów odbyło się 4 kwietnia 1992 roku. Wybrano zarząd Oddziału i prezesa, którym został prezes Zarządu Tymczasowego Feliks Milan. W okresie I kadencji liczba członków wzrosła do 1215 osób.
II Walne Zgromadzenie Delegatów zostało zwołane na 8 kwietnia 1995 roku. Przeprowadzone wybory nie przyniosły zasadniczych zmian w składzie zarządu i poszczególnych Komisji. Prezesem pozostał Feliks Milan.
III Walne Zgromadzenie Delegatów odbyło się 15 maja 1999 roku. Skład zarządu tym razem uległ dużym zmianom, na prezesa wybrano Andrzeja Rozwadowskiego. Feliks Milan otrzymał tytuł i status honorowego prezesa zarządu.
Pierwszym ważnym aktem integrującym społeczność łódzkich Sybiraków było uroczyste przekazanie im przez księdza Kazimierza Gawrońskiego sztandaru związkowego, pochodzącego z 1928 roku, przechowywanego od września 1939 roku przez Józefa Rozstalskiego. Przed II wojną światową sztandar ten należał do łódzkiego Związku Sybiraków. W latach powojennych, w 1978 roku został przekazany do Muzeum Diecezjalnego w Łodzi księdzu kanonikowi Gawrońskiemu, który w tym czasie był opiekunem Muzeum. Ksiądz Gawroński dowiedziawszy się o spotkaniu Sybiraków w jego kościele, przyszedł ze sztandarem i w ten symboliczny sposób włączył się w reaktywowanie Związku. Po 50 latach, 11 marca 1989 roku, sztandar wrócił do prawowitych właścicieli.
W listopadzie 1989 roku, w kościele pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej została wmurowana marmurowa tablica pamiątkowa i urna z ziemią z cmentarza w Katyniu. Na tablicy znajduje się napis: „Ofiarom Syberii i Katynia, ku pamięci i nauce żywym. Łodzianie, rok 1989".
16 września 1990 roku ufundowany staraniem Rodziny Katyńskiej, na placu miejskim przed kościołem Matki Boskiej Zwycięskiej w Łodzi, stanął Pomnik Katyński odsłonięty i poświęcony w przeddzień Dnia Sybiraka.
W marcu 1990 roku w Muzeum Historii Miasta Łodzi otwarto wystawę pod nazwą „Zginęli nie tylko w Katyniu". Wystawa została sprowadzona z krakowskiego Muzeum Historii Fotografii, wzbogacona przez eksponaty przekazane przez łodzian.
W Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym od listopada 1990 do marca 1991 roku czynna była wystawa pod nazwą „Znad Niemna, Prypeci i Dniestru". Wielu eksponatów dostarczyli Sybiracy, którzy przechowali zdjęcia rodzinne i dokumenty. Trzecia wystawa pod nazwą „Sybiracy" w Muzeum Tradycji Niepodległościowych trwała od września 1992 do września 1993 roku. Wystawiono tu głównie przedmioty codziennego użytku, dokumenty i pamiątki z okresu zesłania dostarczone przez Sybiraków.
Ponadto, w ramach otwartej we wrześniu 1999 roku wystawy „Zgierz i Zgierzanie 1939-1945" znalazła się oddzielna gablota z eksponatami przekazanymi przez Sybiraków.
We wrześniu 2000 roku w Dzielnicowej Bibliotece Publicznej w Łodzi otwarta została wystawa „Zbrodnia Katyńska " prezentująca publikacje o tej tematyce pochodzące ze zbiorów „Biblioteka Sybiracka".
W 1992 roku odbyły się dwie uroczystości - w lipcu poświęcenie i przekazanie Oddziałowi przez fundatorów repliki sztandaru Oddziału. Fundatorami sztandaru byli - Mieczysław Wutke, Mirosław Baranowski, Zdzisław Zdoliński i Waldemar Neuman.
13 września 1992 roku na terenie Mauzoleum w Radogoszczy odbyło się poświęcenie tablicy z napisem: „Pamięci tych, którzy zginęli na nieludzkiej ziemi sybirskiej, do końca wierni Bogu i Ojczyźnie. Sybiracy i PCK. Łódź 17IX 1992 r.".
13 lutego 1993 roku, w Pabianicach odbyła się uroczystość poświęcenia sztandaru Koła. Sztandar ten w Dniu Sybiraka w 1996 roku został odznaczony Odznaką Honorową Sybiraka przyznaną przez Zarząd Główny. 13 lutego 1993 roku w kościele pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Pabianicach podczas uroczystej mszy św. została poświęcona tablica pamiątkowa, ufundowana przez członków Koła. Inskrypcja na tablicy głosi: „ Cześć i chwała represjonowanym, deportowanym i więzionym przez b. ZSRR w latach 1939-1954. Oddali swe życie za Boga i Ojczyznę na nieludzkiej ziemi. W 65 rocznicę powstania i w 5 rocznicę reaktywowania Związku Sybiraków. Pamięć zmarłym - żyjącym pojednanie. Związek Sybiraków Kolo w Pabianicach".
7 lutego 1993 roku ksiądz biskup Bohdan Bejze poświęcił sztandar Koła w Pabianicach ufundowany przez Sybiraków i pozyskanych sponsorów.
W listopadzie 1993 roku w kościele parafialnym pod wezwaniem Św. Józefa w Łodzi podczas mszy św. celebrowanej przez księdza biskupa Bohdana Bejzę poświęcono pamiątkową tablicę ofiarowaną przez sybiraków pamięci i ku czci patrona Związku św. Rafała Kalinowskiego.
W 5. rocznicę reaktywowania Związku, staraniem Sybiraków i proboszcza parafii Św. Antoniego w Łodzi-Bałutach ksiądz arcybiskup Władysław Ziółek poświęcił tablicę pamiątkową. Na tablicy znajduje się krzyż i fragment toru kolejowego oraz napis: „Pamięci Polaków zamordowanych w Związku Sowieckim w latach 1939-1956". Obok tablicy artystyczna metaloplastyka i urna z ziemią z grobów syberyjskich. Tablicę ufundował Mieczysław Wutke.
Wśród znaków pamięci o Golgocie Sybiru nie zabrakło też najbardziej dla wszystkich widocznego symbolu. Dzięki staraniom zarządu Oddziału i przychylności władz miasta, skrzyżowaniu ulic Przybyszewskiego i Puszkina w Łodzi nadano nazwę „Rondo Sybiraków". Uroczystości nadania nazwy odbyły się 1 sierpnia 1997 roku.
W styczniu 1998 roku nazwę „Rondo Sybiraków" otrzymało skrzyżowanie ulic Konstantynowskiej, Śniadeckiego i Struga w Zgierzu. Również w Pabianicach ulicy nadano nazwę „Sybiraków". Inna ulica otrzymała za patrona pułkownika „Świetlickiego ", bohatera bitwy o Monte Cassino.
Oddział łódzki ma bogaty dorobek edytorski. W roku 1990 ukazał się pierwszy numer rocznika „My, Sybiracy". Dotychczas ukazało się dziesięć numerów tej niezwykle starannie redagowanej i pożytecznej publikacji. W 1997 roku Zarząd Główny Związku Sybiraków w uznaniu niezaprzeczalnego dorobku zespołu redakcyjnego nadał pismu Odznakę Honorową Sybiraka. Pismo przekazywane jest nieodpłatnie do kilkudziesięciu ośrodków polonijnych na Zachodzie i do Polaków na Wschodzie.
Od kwietnia 1993 roku wydawany jest „Biuletyn Komisji Historycznej ", miesięcznik redagowany przez Jerzego Rossowskiego przynoszący aktualne wiadomości z życia Oddziału.
Komisja Historyczna sporządziła kartotekę zawierającą około 600 nazwisk Sybiraków, stanowiącą materiał do wydania „Księgi pamiątkowej zmarłych w ZSRR w latach 1940-1956 polskich zesłańców, więźniów i łagierników". Zgromadzono ponad 250 relacji Sybiraków w postaci tekstów i nagrań. Zbiór został przekazany do Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego.
Na podstawie umowy zawartej pomiędzy Zarządem a dyrekcją Biblioteki Dzielnicowej został utworzony powszechnie dostępny dział pod nazwą „Biblioteka zeslańca". Zbiór stanowią książki ofiarowane przez Sybiraków. Do końca listopada 1997 roku „Biblioteka" liczyła 556 woluminów, 350 tytułów.
Dzięki szeroko zakrojonej akcji Oddział zorganizował trzy transporty darów przeznaczonych dla Polaków w Kazachstanie. Niemała w tym zasługa sybiraka Andrzeja Rozwadowskiego, który konwojował jeden z transportów.
Do rodaków na Białorusi, Wileńszczyźnie i Ukrainie co roku wychodzi około 10 transportów z darami. Ostatnio dla szkół polskich na Litwie przekazano 10 komputerów. Działalność pomocową koordynuje w Oddziale Maria Bielska.
Oddział wystarał się o stypendia dla młodzieży polskiej ze Wschodu, która studiuje w Polsce. Młodzież
wspomagają Zespól Elektrociepłowni w Łodzi, Elektrownia Bełchatów i Senat Akademii Medycznej.
Wielu oddanym sprawie Sybirakom przyznano odznaczenia - 142 osoby otrzymały Odznakę Honorową Sybiraka, kilkanaście osób i instytucji otrzymało tytuł Honorowego Członka Związku. Wielu Sybirakom przyznano odznaczenia państwowe -jeden Krzyż Kawalerski, dziesięć Srebrnych Krzyży Zasługi, sześć Brązowych i cztery Odznaki PCK. Sztandar Oddziału został odznaczony Honorową Odznaką PCK, sztandar Koła w Pabianicach Honorową Odznaką Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego.
 

Skocz do góry