Inicjatorami zorganizowania w Suwałkach Oddziału Związku Sybiraków byli Napoleon Tyczyński, Eugeniusz Simson i Alicja Taraszewska, którzy po otrzymaniu członkostwa Związku, na podstawie uchwały Zarządu Głównego z dnia 31 marca 1989 roku o powołaniu Oddziału zorganizowali pierwsze spotkanie Sybiraków.
I Walne Zgromadzenie Oddziału odbyło się 23 czerwca 1989 roku przy licznym udziale sybiraków, którzy przybyli z całego województwa. Przeprowadzone wybory wyłoniły zarząd, którego prezesem został Napoleon Tyczyński. W rejestrze było zapisanych 678 członków, powstało 8 kół terenowych. Siedziba zarządu mieściła się w Suwałkach.
Pierwsze koła terenowe powstały w Suwałkach, Augustowie, Ełku, Giżycku, Gołdapi, Olecku, Piszu i Węgorzewie.
II Walne Zgromadzenie, które odbyło się 23 marca 1992 roku wyłoniło nowy zarząd. Na prezesa został wybrany Zenon Sobieszczański. Liczba członków wzrosła do 1480 osób. Uchwałą Walnego Zgromadzenia siedziba zarządu została przeniesiona do Augustowa.
III Walne Zgromadzenie odbyło się 13 kwietnia 1996 roku. Na prezesa zarządu wybrano Mieczysława Sienkiewicza.
IV Walne Zgromadzenie Delegatów odbyło się l kwietnia 2000 roku, w czasie którego dokonano wyboru do zarządu. Na prezesa zarządu została wybrana Barbara Czartoszewska.
Najazd armii sowieckiej na Ziemię Suwalską spustoszył nie tylko infrastrukturę, przyrodę, zabytki, spustoszył całe wsie i osady deportując jednorazowo wszystkich mieszkańców do najodleglejszych rejonów ZSRR. Niektórzy z nich powrócili na ziemie ojczyste, wielu zostało tam na zawsze, pochowani w ziemi obcej, nieprzyjaznej. Uratowani cudem od zagłady, kiedy to tylko stało się możliwe, przystąpili do budowy symboli upamiętniających tych, którzy zginęli, którym nie dane było powrócić do Polski.
17 września 1990 roku w Augustowie poświęcono sztandar - symbol jednoczący Sybiraków Ziemi Suwalskiej. 16 września 1990 roku w kościele pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego w Augustowie poświęcono tablicę upamiętniającą zesłanie na Syberię w dniach 10 lutego 1940 roku, 13 kwietnia 1940 roku i 22 czerwca 1941 roku. 30 września 1990 roku we wsi Białobrzegi koło Augustowa wzniesiono pomnik upamiętniający śmierć ośmiu żołnierzy i policjanta zamordowanych przez wojska sowieckie we wrześniu 1939 roku. Pomnik odsłonił ostatni żyjący ułan I Pułku Ułanów Krechowieckich Władysław Marcinkiewicz. W uroczystości uczestniczyło około 1000 osób, kompania honorowa Wojska Polskiego i Policji, przedstawiciele organizacji kombatanckich i miejscowych władz. We wsi Netta Folwark koło Augustowa sybiracy ufundowali pomnik na pamiątkę szczęśliwego powrotu z zesłania. Na pomniku umieszczono napis „Pamiątka powrotu mieszkańców wsi Netta Fowark z Syberii 1940-1946 r.". Netta Folwark to jedna z tych wsi, której wszystkich mieszkańców deportowano jednym transportem w lutym 1940 roku.
13 maja 1991 roku we wsi Mazurki skąd 10 lutego 1940 roku deportowano wszystkich mieszkańców, poświęcono krzyż przydrożny jako dowód wdzięczności Bogu za ocalenie i szczęśliwy powrót z Syberii.
23 czerwca 1991 roku na stacji PKP w Augustowie, skąd odchodziły eszelony zapełnione do granic możliwości przerażonymi ludźmi, poświęcono tablicę pamiątkową wmurowaną w ścianę budynku dworcowego.
Dla upamiętnienia losów Polaków wywiezionych na Wschód, w 1992 roku Sybiracy z Oddziału Suwalskiego poświęcili 9 tablic pamiątkowych w różnych miejscowościach gdzie mieszkają ci, którzy powrócili do kraju. 3 maja poświęcono tablicę pamiątkową w Olecku, 28 czerwca we wsi Jaminy gmina Sztabin w kościele pod wezwaniem św. Mateusza Apostoła, 5 lipca we wsi Krasnybór gmina Sztabin w kościele pod wezwaniem św. Rocha, 5 lipca w Sztabinie w kościele pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła, 2 sierpnia we wsi Pruska gminy Bargłów Kościelny w kościele pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej, 2 sierpnia w Bargłowie Kościelnym w kościele pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, 16 sierpnia we wsi Janówka gmina Augustów w kościele pod wezwaniem Zwiastowania Matki Bożej, 15 sierpnia w Augustowie w kościele pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej, 4 października w Lipsku nad Biebrzą w kościele pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej. W Suwałkach odbyło się poświęcenie sztandaru Oddziału ufundowanego przez sybiraków i społeczeństwo Augustowa.
3 maja 1993 roku na cmentarzu w Augustowie odsłonięte i poświęcono pomnik ku czci zmarłych i zaginionych na Syberii. W fundamencie pomnika została zamurowana urna z listą nazwisk osób, które nie powróciły do Polski. 11 listopada, w dniu Święta Niepodległości, w Olecku odbyła się uroczystość poświęcenia urny z ziemią z cmentarza w Katyniu. Urna została wmurowana w kruchcie kościoła nad tablicą pamiątkową Sybiraków. 18 września 1993 roku w Piszu, odbyła się uroczystość poświęcenia Symbolicznej Mogiły Sybiraków. Mogiła znajduje się na miejscowym cmentarzu, symbolizuje ją kamień z tablicą i kapliczka. Pomnik został ufundowany z dobrowolnych ofiar Sybiraków, miejscowych zakładów pracy i społeczeństwa. Z inicjatywy Związku Sybiraków, w 54 rocznicę deportacji 40 rodzin zamieszkujących wieś, łącznie 209 osób, do tajgi w okolicach Irkucka, Szkole Podstawowej w Netcie nadano imię „Sybiraków". Podczas uroczystości uczniowie szkoły złożyli ślubowanie na sztandar ufundowany przez Sybiraków. Była to pierwsza w kraju szkoła, która przyjęła imię Sybiraków. Drugą, która również przyjęła imię Sybiraków była Szkoła Podstawowa nr 5 w Augustowie. Uroczystości odbyły się 22 czerwca 1994 roku. Jednocześnie w tym dniu poświęcono i przekazano uczniom sztandar szkoły ufundowany przez Sybiraków i społeczeństwo Augustowa. 26 czerwca 1994 roku z udziałem duchowieństwa diecezji Ełckiej, przedstawicieli władz miejscowych, zarządu Oddziału i Koła w Augustowie oraz licznie przybyłej na uroczystość miejscowej ludności, we wsi Łubianka odbyło się poświęcenie pomnika i tablicy pamiątkowej. Pomnik został wzniesiony przez leśników jeszcze przed II wojną światową. Ostrzelany i zdewastowany przez żołnierzy radzieckich został odnowiony przez miejscowych leśników i Wojewódzki Oddział Związku Sybiraków. W kamień pomnika została wmontowana pamiątkowa tablica. Staraniem zarządu Oddziału pomnik został włączony do szlaku turystycznego Ziemi Augustowskiej. W maju 1994 roku Sybiracy z Koła w Ełku zorganizowali uroczystość poświęcenia sztandaru, ufundowanego przez Sybiraków i mieszkańców miasta.
15 sierpnia 1994 roku w Giżycku w kościele Św. Brunona poświęcono sztandar Koła. Aktu poświecenia dokonali księża Z. Mazur i E. Zakrzewski. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz miasta, delegacje organizacji społecznych i kombatanckich z pocztami sztandarowymi. 16 października 1994 roku Kolo w Olecku poświeciło swój sztandar. Uroczystość rozpoczął przemarsz przez miasto orkiestry miejscowego garnizonu wojskowego. W uroczystości w kościele uczestniczyli liczni sybiracy, przedstawiciele organizacji społecznych i kombatanckich, burmistrz miasta, przedstawiciele Zarządu Oddziału.
7 września 1996 roku odbyło się poświęcenie pomnika-obelisku usytuowanego na cmentarzu w Olecku. W fundamenty pomnika wmurowano urnę z ziemią z grobów w Katyniu i Charkowie, prochy żołnierzy polskich z cmentarzy na Monte Cassino, w Bolonii i Loretto oraz listę z nazwiskami członków rodzin z Olecka, którzy zginęli poza granicami kraju. Aktu odsłonięcia pomnika dokonali K. Małkowski i burmistrz Olecka. W uroczystości uczestniczyły poczty sztandarowe Sybiraków, miejscowych szkół podstawowych i średnich, NSZZ „Solidarność", przedstawiciele władz miejskich, kombatanci, policja i miejscowe społeczeństwo. Rok później, 7 września w Kowalach Oleckich została poświęcona tablica wmurowana w miejscowym kościele parafialnym. Na tablicy znajduje się napis: „W hołdzie ofiarom więzień i lagrów sowieckich oraz pomordowanym w Katyniu - Sybiracy - Kowale Oleckie 1997 rok". Fundatorami tablicy są społeczeństwo Kowal i osoby prywatne. 7 października w Olecku w kościele pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego odbyło się poświęcenie tablicy epitafijnej i urny z ziemią z grobów polskich w Katyniu, Monte Cassino, Loretto i Bolonii. Uroczystość miała piękną oprawę w postaci pocztów sztandarowych Sybiraków, organizacji kombatanckich, miejscowych szkół, „Solidarności", Straży Pożarnej.
Oddział prowadzi dwie kroniki - Kronikę działalności i Kronikę Historyczną. Obie pisze Helena Sagun. Za aktywną działalność na rzecz Związku 136 osób zostało odznaczonych Odznaką Honorową Sybiraka.
 

Ważniejsze imprezy zorganizowane przez oddział:

• Czerwiec 2007 roku - odbyła się w Augustowie uroczystość odsłonięcia pomnika ku czci sybiraków, którzy nie powrócili z :nieludzkiej ziemi"  Zobacz

• Wrzesień 2009  - została zorganizowana w Augustowie uroczystość upamiętniająca 70-tą rocznicę napaści Związku Radzieckiego na Polskę. Zobacz relację z uroczystości.

Skocz do góry