Impulsem do zorganizowania Związku Sybiraków w Wałbrzychu było spotkanie, jakie za sprawą redaktor Urszuli Lubeckiej odbyło się w studiu Rozgłośni Polskiego Radia we Wrocławiu. 17 stycznia 1989 roku w prywatnym mieszkaniu Stanisławy i Karola Bielców spotkali się inicjatorzy utworzenia Związku - Marian Gefert, Henryk Golmont i Kazimiera Rudnicka, a 19 stycznia zebrała się już liczniejsza, 21 osób grupa założycielska, która postanowiła zwołać wszystkich Sybiraków mieszkających w Wałbrzychu. Spotkanie takie odbyło się 28 stycznia i zgromadziło ponad 300 osób.Postanowiono utworzyć w Wałbrzychu koło, które następnie weszło w skład Dolnośląskiego Związku Sybiraków. Wybrano zarząd Koła, który w przyszłości stał się podstawą Zarządu Oddziału. Zebrania odbyły się w Bystrzycy Kłodzkiej, Ząbkowicach Śląskich, Dzierżoniowie i wielu innych miejscowościach. Podobne zebranie odbyło się w Świdnicy z udziałem grupy inicjatywnej w składzie: Edward Polak, Jan Milczyszyn, Tadeusz Maciejewski, Czesław Bartkiewicz i Romuald Markiewicz, oraz w innych większych miastach województwa wałbrzyskiego. W marcu 1989 roku na terenie województwa działało 7 kół terenowych, liczących łącznie 1500 kandydatów na członków Związku.
Dnia 31 marca 1989 roku Zarząd Główny podjął uchwałę o powołaniu w Wałbrzychu Oddziału oraz przyjął w poczet Związku 21 osób z grupy założycielskiej, powierzając im zorganizowanie zebrania walnego. Należący początkowo do Dolnośląskiego Związku sybiracy z Wałbrzycha uzyskali możliwość utworzenia samodzielnej struktury.
I Walne Zgromadzenie Oddziału odbyło się 2 lipca 1989 roku, poprzedzone mszą św. odprawioną w kościele pod wezwaniem Aniołów Stróżów. W nabożeństwie uczestniczyli sybiracy, księża ze wszystkich parafii w mieście i tłumy ludzi zdziwionych i zainteresowanych wydarzeniem. Wśród zaproszonych gości byli między innymi przedstawicielka prezydenta miasta, redaktor naczelny Trybuny Wałbrzyskiej, wiceprezes Dolnośląskiego Związku Sybiraków i przedstawiciele Zarządu Głównego. Wybrano siedmioosobowy zarząd, którego prezesem został Henryk Golmont oraz komisję rewizyjną. W czasie zebrania 65 Sybirakom przedstawiciel Zarządu Głównego wręczył legitymacje członkowskie. Zgromadzenie podjęło szereg uchwał, między innymi w sprawie przyznania sybirakom uprawnień kombatanckich, rozpoczęcia starań o przyznanie odszkodowań za mienie pozostawiono na Kresach oraz o zaliczenie czasu pobytu na zesłaniu, w więzieniach i łagrach sowieckich do ustalania wysokości renty lub emerytury.
Na posiedzeniu Zarządu Oddziału w dniu 12 sierpnia 1989 roku podjęto uchwałę o uznaniu dnia 11 września Dniem Sybiraka.
Do końca roku utworzono 7 kół terenowych. Oddział liczył 3548 członków.
II Walne Zgromadzenie Oddziału odbyło się K grudnia 1992 roku. Wybrano 15-osobowy zarząd, komisję rewizyjną i sąd koleżeński. Na prezesa zarządu wybrano Genowefę Głowiak. Wskutek odejścia Koła w Dzierżoniowie do Oddziału we Wrocławiu zmniejszyła się liczba członków do 3371 osób.
III Walne Zgromadzenie Oddziału w dniu 3( stycznia 1997 roku podsumowało dotychczasowi działalność Związku oceniając ją jako nadzwyczaj pozytywną i dążącą do integracji środowiska byłych zesłańców. Zgromadzenie wybrało nowy zarząd Od działu, którego prezesem został Jerzy Listwan.
Pierwszy sztandar symbolizujący wspólnotę sybiraków ufundowali członkowie Koła w Ząbkowicach Śląskich. Poświęcenie sztandaru i uroczystości związane z tym wydarzeniem odbyły się w dniu 11 listopada 1989 roku. W kwietniu roku następnego, dla upamiętnienia ofiar represji stalinowskich, w kościele Św. Józefa Robotnika w Wałbrzychu wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą „Ofiarom Katynia, Ostaszkowa,Miednoje i Starobielska - zamordowanym przez NKWD w 1940 roku ".
We wrześniu 1990 roku w Świdnicy odbyło się poświęcenie sztandaru ufundowanego przez członków Koła. Sztandar ten we wrześniu 1993 roku został odznaczony Odznaką Honorową Sybiraka.
Dwie wielkie uroczystości patriotyczno-religijne odbyły się w 1992 roku. Pierwsza, to wielka manifestacja w Wałbrzychu związana z poświęceniem sztandaru Oddziału Wojewódzkiego w dniu 12 kwietnia, druga to poświęcenie sztandaru Koła w Lewinie Kłodzkim w dniu Święta Niepodległości.
W 1993 roku poświęcono dwa sztandary kół terenowych i krzyż misyjny w Wałbrzychu. Sztandary otrzymały Koła w Bystrzycy Kłodzkiej i w Kłodzku. Poświęcony 11 listopada Krzyż Misyjny upamiętniający cierpienia Sybiraków został postawiony przed kościołem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny na osiedlu Piaskowa Góra w Wałbrzychu. Uroczystość poświęcenia krzyża odbyła się 7 października. Krzyż ufundowali Sybiracy z województwa wałbrzyskiego.
Rok Sybiraka w Oddziale zakończył się poświęceniem sztandaru Koła w Nowej Rudzie i tablicy pamiątkowej w Kole w Bystrzycy Kłodzkiej wmurowanej w kościele parafialnym w Różance. Obie uroczystości odbyły się w październiku 1994 roku.
Pięć tablic pamiątkowych, jeden sztandar, obelisk -pomnik i park imienia Sybiraków, to dorobek 1995 roku. Sztandar zakupiony ze składek członków Koła w Świebodzicach poświęcono w dniu 17 września.
Rada Miasta w Kłodzku, na wniosek Zarządu Koła, podjęła uchwałę o nadaniu nazwy „Park Sybiraków" zalesionej przestrzeni położonej przy ulicy Zawiszy Czarnego. Uroczystości nadania nazwy odbyły się 5 maja, a 17 września, w Dniu Sybiraka w tym samym miejscu przy udziale przedstawicieli władz miasta, pocztów sztandarowych Sybiraków i organizacji kombatanckich, duchowieństwa i młodzieży szkolnej odbyło się odsłonięcie i poświęcenie pomnika - obelisku z tablicą pamiątkową ku czci Sybiraków. Fundatorem tablicy był Zarząd Miasta.
17 września w Gorzanowie, którego mieszkańcy należą do Koła w Bystrzycy Kłodzkiej, w Lewinie Kłodzkim i w Strzegomiu należącym do Koła w Świdnicy, w miejscowych kościołach odprawione zostały uroczyste msze św., podczas których poświęcono tablice pamiątkowe ufundowane w większości przypadków przez członków Kół. Podobne uroczystości miały miejsce 15 września w Bystrzycy Kłodzkiej, 24 września w Międzylesiu.

Pięć tablic pamiątkowych, dwa obeliski-pomniki i jeden sztandar ufundowali Sybiracy w 1996 roku. 11 lutego w kościele pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Lądku Zdroju i w Świdnicy w kościele pod wezwaniem NMP Królowej Polski sybiracy i miejscowe społeczeństwo uczestniczyli w ceremonii odsłonięcia i poświęcenia tablic pamiątkowych umieszczonych w świątyniach. Na tablicy pamiątkowej w Lądku Zdroju znajduje się piękny napis - „ Gdy gaśnie pamięć ludzka, niech dalej mówią kamienie".
30 maja w Nowej Rudzie odbywały się uroczystości związane z odsłonięciem i poświęceniem pomnika-obelisku. Obelisk powstał dzięki wspólnym staraniom Zarządu Koła, władz miasta i gminy. W uroczystościach poświęcenia obelisku uczestniczyły liczne poczty sztandarowe Sybiraków i organizacji kombatanckich, młodzież szkolna i przedstawiciele władz miasta i gminy. Z okazji Dnia Sybiraka 15 i 17 września - w Ząbkowicach Śląskich i w Wałbrzychu poświęcono tablice memorialne.
W dniu Święta Niepodległości, 11 listopada, w kościele w Nowej Rudzie, w czasie uroczystej mszy św. poświecono tablice wotywną ufundowaną z dobrowolnych składek członków Koła. Tego samego dnia w uroczystej oprawie, z udziałem licznych delegacji Sybiraków z całego województwa i pocztów sztandarowych Grupa Strzegom poświęcała swój sztandar w Świdnicy.
W 1997 roku sybiracy z Barda i okolicy utworzyli odrębne Koło. Z okazji Dnia Sybiraka w czasie mszy świętej odsłonięta i poświęcono tablicę pamiątkową wmurowaną na zewnętrznej ścianie kościoła parafialnego w Bardzie.
27 września 1997 roku sybiracy ze Strzegomia uczestniczyli w mszy św. odprawionej w kościele w Rogoźnicy. Msza św. odprawiona w intencji sybiraków poprzedziła odsłonięcie i poświęcenie tablicy ku czci i pamięci bliskich, którzy zmarli na zesłaniu.
Oddział Wałbrzyski Związku Sybiraków, jako jeden z nielicznych, może poszczycić się własną świetlicą. Świetlica znajduje się w Kłodzku - dekoracja sali odzwierciedla trzysta lat historii zesłań Polaków na Syberię.
1 lutego 1998 roku w Stroniu Śląskim w kościele parafialnym odsłonięte i poświęcono tablicę memorialną. Podobna uroczystość odbyła się 6 lutego w Świebodzicach, gdzie w czasie uroczystej mszy świętej poświęcono i przekazano kościołowi w darze sybiracki różaniec wykonany przez Mariana Jonkajtysa.
W 1999 roku 3 maja koło w Ziębicach otrzymało sztandar poświęcony w czasie uroczystej mszy świętej.
Staraniem zarządu koła w Lewinie Kłodzkim skwer położony w centrum miasta otrzymał nazwę „Skwer Sybiraków". Po kilku miesiącach wzniesiono tam Pomnik Sybiraków. 13 kwietnia 2000 roku przy kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny na Piaskowej Górze w Wałbrzychu odbyły się uroczystości patriotyczno-religijne, w czasie których został poświęcony „Pomnik Ofiar Golgoty Sybiru". Opiekę nad pomnikiem przejęła młodzież szkolna.
W 1994 roku członkowie Koła w Świdnicy nawiązali kontakt z Polskim Stowarzyszeniem Kulturalno-Oświatowym „Latarnik" w Tiumeni. Rodakom z Tiumeni przekazano 50 elementarzy. Sergiusz Fiela wiceprezes „Latarnika" był gościem Koła.
Cenioną przez wszystkich Odznaką Honorową Sybiraka odznaczono dotychczas 625 osób, w tym wiele zasłużonych Matek-Sybiraczek.
W uznaniu zasług dla kraju i Ziemi Wałbrzyskiej 17 osób otrzymało odznaczenia państwowe - Brązowe i Srebrne Krzyże Zasługi.
We wrześniu 1997 roku Zarząd Oddziału wspólnie z Kuratorium Oświaty i Wychowania rozpisał pierwszą edycję konkursu na wspomnienia Sybiraków spisywane w wywiadach przez uczniów szkół podstawowych. Plonem konkursu było 100 prac napisanych przez 160 uczniów. Autorzy 10 najlepszych prac otrzymali cenne nagrody.
Ogłoszona druga edycja konkursu na wspomnienia zaowocowała 40 opracowaniami, z których dziesięć nagrodzono.

W czerwcu 2007 roku Oddział ZS w Wałbrzychu był organizatorem corocznej pielgrzymki sybiraków do Sanktuarium w Licheniu (zobacz relacje filmową)
 

Skocz do góry